Mersin Körfezi’nde yaygýn Akdeniz türü olan Loligo vulgaris denilen kalamarlarýn yumurtlama davranýþý, deniz suyundaki ýsýnmaya baðlý süngerler, mercanlar, deniz çayýrlarý ve makroalgler gibi habitat oluþturan gruplarýn azalmasý nedeniyle deðiþim gösteriyor. Akdeniz’de yumurtlamak için doðal ortam bulmakta zorlanan kalamarlar, kaya altlarýna ve deniz tabanýnda yer alan deniz çöpleri üzerine yumurta býrakmaya baþladý. Kalamarlarýn yumurtlama ve üreme davranýþlarýný inceleyen Dr. Deniz Ayas ve ekibi, su altýnda çektiði video ile çiftler halinde gezen kalamarlarýn yumurta býrakmasýný görüntüledi.

Mersin Üniversitesi (MEÜ) Su Ürünleri Fakültesi Ýþleme Teknolojisi Anabilim Dalý Öðretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas, Mersin Körfezi’nin özellikle de Erdemli, Aydýncýk arasýndaki bölgenin Loligo vulgaris türü kalamarlar için çok önemli bir üreme alaný olduðunu söyledi. Bu alanlarýn doðal olarak deniz çayýrlarý, makroalgler, süngerler, mercanlar gibi habitat oluþturucu ekosistem elemanlarýnýn yoðun olarak daðýlýmýnýn olduðu bir bölge olduðunu ifade eden Ayas, "Kalamarlar bu bölgeleri yumurtlamak için yoðun olarak seçerler. Loligo vulgaris türünün üremesi için özellikle Mersin Körfezi’nin batý tarafý önem arz etmektedir" dedi.

"Kalamarýn yumurtlama ve üreme davranýþlarýný izliyoruz"

Mersin Körfezi’nin Loligo vulgaris denilen yaygýn kalamar türü için ayný zamanda önemli bir üreme alaný olduðuna iþaret eden Ayas, "Ýki yýldýr yaptýðýmýz çalýþmalarda, özellikle aðustos, eylül aylarýnda Loligo vulgaris dediðimiz yaygýn Akdeniz türü olan kalamarýn yumurtlama ve üreme davranýþlarýný izliyoruz. Gözlemlerimizde özellikle üreme gruplarýnýn aðustos-eylül aylarýnda oluþtuðunu; dörtlü, beþli çiftler halinde üreme gruplarý oluþtuklarýný tespit ettik. Doðal olarak kalamarlar, süngerler, mercanlar, deniz çayýrlarý, makroalgler gibi bitkisel yapýlar üzerine yumurtalarýný ya da yumurtalarýn bulunduðu kapsülleri baðlayarak bir yumurtlama davranýþý gösteriyor" diye konuþtu.

"Kalamar stoklarý üzerinde ciddi azaltýcý etkisi olabileceðini deðerlendiriyoruz"

Özellikle son yýllardaki sýcak hava dalgalarýndan kaynaklý habitat oluþturan türlerin deniz suyunun sýcaklýðýna baðlý olarak belli bölgelerden ortadan kalkmasý nedeniyle kayalýk substratlarýn (kayalýk yüzeylerin) kalamarlar için zorunlu bir tercih haline geldiðine dikkat çeken Ayas, þöyle devam etti: "Yani makroalgler yaygýnlýðýný kaybetti. Süngerlerin azaldýðýný görüyoruz. Ya da genel anlamda habitat oluþturan canlý gruplarýnýn azalmasýna baðlý olarak kalamarlarýn yumurta kapsüllerini baðlama noktasýnda zorunlu tercihleri kayalýk substratlar olmuþ. Ayrýca kalamarlar eðer doðal substrat bulamýyorsa pet þiþe, balýk aðlarý, halatlar, PVC borular gibi malzemelerinin üzerine de yumurta kapsüllerini yüzeye çýkmasýný engelleyecek þekilde baðlama davranýþ geliþtirmiþler. Özellikle habitat oluþturan türlerin ortadan kalkmasýnýn kalamarlarýn yumurtlama davranýþlarý üzerinde temel bir deðiþiklik yaptýðýný görüyoruz. Ve yapýlan bu zorunlu tercihler nedeniyle kaya substratý ya da daha suni materyallere yumurta kapsülü baðlama davranýþýnýn, üreme baþarýsý ya da kalamar stoklarý üzerinde de ciddi azaltýcý etkisi olabileceðini deðerlendiriyoruz"

"Kayalýklarý zorunlu bir tercih olarak seçiyorlar"

Yürüttükleri çalýþmanýn, kalamar stoklarýnýn insan faaliyetlerinden nasýl etkilendiðini ve gelecekte nasýl bir durumla karþý karþýya kalýnabileceðiyle ilgili bir ön çalýþma niteliði taþýdýðýný vurgulayan Ayas, "Aslýnda temelde biz þunu görüyoruz; doðada habitat oluþturucu türlerin, diðer türlere verdiði ekosistem hizmetlerinin çok önemli olduðunu, kalamarlarýn, eðer ortamda makroalgler, mercanlar, süngerler ve deniz çayýrlarý gibi daha uygun yumurta kapsülünü yapýþtýrma substratlarý yoksa daha az baþarýlý yumurta kapsülü yapýþtýrma oraný olan kayalýk alanlardaki yüzeyleri zorunlu bir tercih olarak seçtiðini görüyoruz. Bunun dýþýnda deniz tabanýnda tabii yaygýn olarak deniz çöpü var. Bunlarda bu türün diðer tercihleri oluyor. Özellikle denizcilik faaliyetinden kaynaklý að ve halat benzeri malzemelere kalamarlar tarafýndan yaygýn olarak yumurta kapsülünün baðlandýðýný görüyoruz" dedi.

"Kalamarlar 4 veya 5 çiftten oluþan üreme gruplarý oluþturuyor"

Kalamarlarýn üreme gruplarý içerisindeki çiftlerin davranýþlarýný da anlatan Ayas, "Kalamarlar 4 veya 5 çiftten oluþan üreme gruplarý halinde kýyý zonuna geliyorlar. Seçtikleri substrat bir kaya ise önce erkek birey bu kayanýn içerisine giriyor, kontrol ediyor. Daha sonra diþi birey kontrol ediyor. Bu durum gündüz gerçekleþmekte; özellikle sabah saatlerinde gözlenmiþtir. Bir ya da iki gün süren bu davranýþýn sonunda erkeðin eþliðinde diþi yumurtalarýný býrakýyor. Aslýnda yumurta kapsül baðlama baþarýsý açýsýndan kayalýk substratlarýn daha düþük nitelikli olduðunu görüyoruz. Nedeni de þu; kayalýk substrata baðlanmýþ çok sayýda kapsülün, kayalýk substratlardan ayrýlarak deniz tabanýnda daðýldýðýný, etrafa saçýldýðýný görüyoruz" diye konuþtu.