Türkiye’de 28 milyon aktif kredi kartý kullanýcýsý bulunuyor ve kartlý harcama hacmi 12,8 trilyon TL’ye ulaþtý. Merkez Bankasý bu artýþýn sebepleri arasýnda ilk sýrada kartlý ödeme yöntemlerinin kullaným kolaylýðý sunmasý olduðunu belirterek diðer sebepleri sýraladý.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý "Kartlý Harcama Tercihlerinde Son Dönem Eðilimler" baþlýklý bir analiz yayýnladý. Dijital kanallarýn yaygýnlaþmasýnýn ve yüksek enflasyonla birlikte nakit taþýma maliyetinin artmasýnýn banka ve bireysel kredi kartlarýnýn (BKK) kullanýmýný artýrdýðý ifade edildi.

VATANDAÞ KARTLARI DAHA AVANTAJLI BULUYOR

Analizde, "Dijital kanallarýn yaygýnlaþmasý ve yüksek enflasyonla birlikte nakit taþýma maliyetinin artmasý banka ve bireysel kredi kartlarýnýn (BKK) kullanýmýný artýrýyor. Kartlarýn nakit avans ve vadeli ödeme imkanlarý ile tüketicilere borçlanma imkaný sunmasý da bu geliþime katký sunuyor. Son yýllarda görülen yüksek enflasyonun da etkisi ile kartlý harcama bakiyesi nominal ve reel bazda belirgin bir þekilde yükseliyor. Bu yazýda, kartlý harcama bakiyesinde gözlenen reel artýþý inceliyoruz ve ödeme aracý tercihlerinde bireylerin nakit yerine kart kullanýmýna yönelmesinin bu artýþta önemli bir belirleyici olduðunu gösteriyoruz." ifadeleri kullanýldý.

KART ÝLE HARCAMA 12,8 TRÝLYON TL'YE ULAÞTI

Türkiye'de yaklaþýk 28 milyon aktif kredi kartý kullanýcýsý, 125 milyon kredi kartý, 191 milyon banka kartý bulunurken kartlý harcamalarýn toplam hacminin 12,8 trilyon Türk lirasýna ulaþtýðý belirtilen analizde, þunlar kaydedildi:

"2021 yýl sonundan 2023 yýlýnýn üçüncü çeyreðine kadar faizlerin enflasyonun görece altýnda kalmasý bakiye büyümesindeki hýzlý artýþta önemli rol oynadý. Ancak kredi kartý ile yapýlan harcamalarýn artýþýnda kartla borçlanma maliyetinin dýþýndaki faktörler de etkili. Kart ile yapýlan harcamalarýn artmasýnda kartlý ödeme yöntemlerinin kullaným kolaylýðý sunmasý, salgýn dönemiyle birlikte temassýz ödeme tercihinin hýzlý bir þekilde artmasý ve nakit taþýmanýn azalmasý da önemli bir yer tutuyor. Nitekim, ayný dönemde herhangi bir borçlanma imkaný sunmayan banka kartlarý ile yapýlan harcamalarda kredi kartlarýna göre daha yüksek oranda bir reel artýþ yaþanmasý bu görüþü destekliyor. 2015 yýlýndan günümüze kredi kartýyla yapýlan harcamalar reel bazda 2 kat artarken banka kartlarýyla yapýlan harcamalar yaklaþýk 3 kat artýþ gösteriyor. Bu artýþýn tamamýna yakýnýnýn (kredi kartlarýnda yüzde 100'ü, banka kartlarýnda yüzde 80'i) 2021 yýlý sonrasýnda gerçekleþtiði görülüyor."

KOVÝD-19 KART KULLANIMINDAKÝ ARTIÞTA ETKÝLÝ OLDU

Kredi kartý ile yapýlan iþlem adetlerinin Kovid-19 salgýný sonrasý dönemde kartlý ödemede finansal teknolojilerin geliþmesinin de etkisiyle önemli oranda arttýðýna iþaret edilen analizde, salgýn öncesi dönemde BKK iþlem adetlerinin yýllýk yaklaþýk 4 milyar civarýnda iken, 2024 yýlý itibarýyla bu miktarýn 10 milyara yaklaþtýðý aktarýldý.

Analizde, ayrýca salgýnla beraber ivmelenen ve ödeme sistemlerindeki teknolojik altyapýnýn geliþimiyle desteklenen temassýz ödeme tercihlerinin (banka kartý dahil) yaygýnlaþmaya devam ettiði ve 2015 yýlýnda ayda yalnýzca 2 milyon temassýz ödeme iþlemi yapýlýrken mevcut dönemde her ay 1 milyar adetin üzerinde temassýz ödeme iþlemi gerçekleþtiði bildirildi.

TAKSÝTSÝZ HARCAMALARDA DÝKKAT ÇEKEN ARTIÞ

Ödeme tercihlerinin nakit kullanýmýndan kart kullanýmýna kaymasýnýn hane halký harcama türlerine de yansýdýðý ifade edilen analizde, "Gayrisafi yurt içi hasýlanýn (GSYÝH) en büyük kalemi olan hane halký tüketim harcamalarýnda BKK ile taksitsiz yolla veya banka kartý ile yaptýðý harcamalarýn payý son yýllarda artýyor. Örneðin, banka kartý ile yapýlan harcamalarýn toplam hane halký tüketimindeki payý yüzde 6,8'den yüzde 10'un üzerine, taksitsiz kredi kartý payý ise yüzde 21'den yüzde 34'e ulaþtý." denildi.

ENFLASYONÝST BASKI KART KULLANIM ALIÞKANLIKLARINI DEÐÝÞTÝRDÝ

Analizde, BKK harcamalarýnýn yaklaþýk dörtte üçünün taksitsiz yolla yapýlýyor olmasýnýn ve nakit avans kullaným hacminin toplam kartlý harcamalarda düþük bir paya sahip olmasýnýn da kredi kartlarýnýn borçlanma amacýyla kullanýlma eðiliminin düþük olduðu görüþünü desteklediði aktarýlarak, dolaþýmdaki paranýn enflasyondan düþük büyüme oranýnýn, daha fazla kiþinin günlük iþlemlerinde nakit yerine kartlarý tercih ediyor olduðu görüþünü desteklediði belirtildi.

Önceki yýllarda tarihi yüksek seviyelere çýkan kartlý harcama bakiyelerinin, tüketici ödeme alýþkanlýklarýnda enflasyonist baskýlar ve nakit yerine kart kullanýmýnýn getirdiði kolaylýk nedeniyle ortaya çýkan önemli bir deðiþikliði yansýttýðý kaydedilen analizde, "Politika yapýcýlarýn ve analistlerin ekonomideki talep koþullarýný ve hane halký borcunu deðerlendirirken devam etmesi muhtemel bu davranýþ deðiþikliklerini dikkate almasý gerekiyor. Çoðunlukla borçlanma ihtiyaçlarýndan baðýmsýz olan kart kullanýmýndaki artýþ, borçlu talebindeki artýþtan ziyade harcama davranýþýndaki deðiþimi yansýttýðý için, yalnýzca kredi kartý kullanýmý gibi geleneksel göstergelere dayalý çýkarýmlar yanlýþ yorumlara neden olabiliyor." deðerlendirmesine yer verildi.